هیدروکربن سبک چیست و چه کاربردی دارد؟

هیدروکربن چیست؟

هیدروکربن‌ها، دسته‌ای از مواد آلی هستند که به طور عمده از کربن و هیدروژن ساخته شده‌اند.برخی از اتم‌ها مثل گوگرد، نیتروژن و اکسیژن به شکل جایگزین کربن در هیدروکربن‌ها مى‌باشند. وجود گوگرد در ترکیبات هیدروکربنى ، باعث تغییر رفتار فیزیکى مى‌شود و حالت خورندگى ایجاد مى‌کند. هر چه عناصر جایگزین در هیدروکربن‌ها کمتر باشد، نفت ‌خام سبک‌تر و خالص‌تر است.

برش سبک

برش‌های سبک هیدروکربن‌ها جزو مهمترین فرآورده‌های حاصل از جداسازی اجزای تشکیل دهنده نفت خام به حساب می‌آیند. نقطه جوش چنین ترکیباتی در بازه‌ای بین °C200  تا  °C40 قرار دارد. از جمله هیدروکربن‌های پرکاربرد در این دسته بندی می‌توان به نفتا، نفت سفید، بنزین، سوخت جت و حلال‌ها اشاره کرد. هیدروکربن‌های سبک زنجیره­‌های ۵ تا ۱۲ کربنه هیدروکربن‌های نفتی را شامل می‌شوند و معمولاً برای تولید ترکیبات آروماتیک و بنزین با اکتان بالا از طریق فرآیند اصلاح کاتالیستی در صنایع پتروشیمی استفاده می‌شوند. چنین ترکیباتی بسیار فرار هستند و همان طور که اشاره شد نقطه جوش پایینی دارند که باعث می‌شود به راحتی شعله‌ور شوند.

کاربرد هیدروکربن سبک چیست؟

هیدروکربن‌های سبک می‌­توانند ماده بنیادی در صنایع شیمیایی و پتروشیمیایی به عنوان خوراک تولید فرآورده‌های مختلف پتروشیمی از جمله حلال‌ها و رقیق‌کننده‌ها محسوب شوند، اما کاربردهای متنوع دیگری نیز دارند به عنوان مثال روان کننده‌ها، حلال‌ها، مواد شیمیایی صنعتی، مواد منفجره، مواد اولیه انواع رنگ و تینر،انواع پلاستیک، لاستیک‌ها، الیاف مصنوعی و الکل صنعتی، تولید گاز مایع و نفت سفید(برای استفاده گرمایشی و خانگی)، تولید جلا دهنده‌ها و لاک‌ها و … کاربرد دارند. علاوه بر این، با استفاده از فرآیندهای کاتالیستی می‌توان هیدروکربن‌های سبک‌تر و با ارزش‌تر را به بنزین‌های اکتان بالا و سوخت‌های نفتی دیگر(سوخت جت )نیز تبدیل کرد.

روش های تولید هیدروکربن سبک

اگر مخلوطی از هیدروکربن‌های مختلف داشته باشیم، با استفاده از عمل تقطیر می‌توان آنها را از هم جدا کرد. با حرارت دادن به هیدروکربن‌ها، هیدروکربن‌هایی که نقطه جوش پایین‌تری داشته باشند زودتر بخار شده و از مخلوط جدا می‌شوند. در پالایشگاه‌ها بر اساس نقطه جوش اجزای نفت خام را از یکدیگر جدا می‌کنند.

با حرارت دادن نفت خام در برج تقطیر هیدروکربن‌های سبک‌‌تر تبخیر می‌شوند و به قسمت‌های بالایی برج می‌روند و پس از کندانس شدن توسط کندانسور به سمت مخزن‌های مورد نظر هدایت می‌شوند.

هیدروکربن های سبک از ترکیبات نفتی سنگین با استفاد از روش های شیمیایی همراه با کاتالیست و دمای بالا ایجاد می شوند که موجب افزایش قیمت تمام شده تولید فرآورده های سبک تر شده است.

ترکیبات هیدروکربن سبک

بسیاری از مشتقات شیمیایی و سوخت های مصرفی از نفت خام حاصل می شوند. گاهی این مواد حاوی درصد بیشتری از یک محصول خاص  با گرانروی و چگالی می باشند که در نمونه های بعدی یا خروجی چاه های نفتی دیگر متفاوت می باشند. هیدروکربن سبک نیز از ترکیب مواد قابل اشتعال مانند برش سبک نفت یا مایعات گازی و بوتیل استات با اکتانی نزدیک به بنزین حاصل می گردد.

در نتیجه هنگام  تصفیه در پالایشگاه، این مواد به زیر مجموعه های متفاوتی تقسیم می شوند که دارای هیدروکربن های C5 تا C12 یا به عبارتی گروه آلکان، آلکن و سیلو آلکان همراه با اکتان می باشند و به عنوان هیدرو کربن سبک یا بنزین شناخته می شوند.